Salep nedir? Salep bitkisi nerede yetişir? Salep kilo yapar mı?

Özellikle kış aylarında içimizi ısıtan, mis gibi kokusuyla ferahlatan, enerji veren salep sadece bir içecek değil. Kışın içecek olarak karşımıza çıkan salep, yazın ise dondurmalarda, muhallebilerde lezzet ve kıvam vererek karşımıza çıkıyor. Kışın içimizi ısıtan, yazın ise ferahlatan salep’in sağlığa olan faydaları da saymakla bitmiyor. Salep bitkisi nedir? Salep’in faydaları nelerdir? Salep kilo yapar mı? Tüm merak edilenleri sizler için araştırdık.

SALEP BİTKİSİ

Salep bitkisi, yabani orkide, çam çiçeği, salep orkidesi gibi isimlerle de bilinir. Orkide türünden olan bu bitki güzelliğiyle de görenleri kendine hayran bırakır. Çoğunlukla mor renkte olan salep bitkisi salkım şeklinde, dik gövdeli bir bitkidir. Salep olarak kullanılan tarafı toprak altında kalan yumru bölümüdür. Toprak altında olan yumrular hassaslıkla topraktan çıkarılır ve yıkanarak temizlenir. Ardından süt yada su ile kaynatılır. Kaynatma işlemi sonrasında kurutmak için iplere dizilir. Doğrudan güneşe maruz kalmayacak bir yerde 6 ay kurutulur. Kurutulan salep yumruları taş değirmenlerde  öğütülerek toz haline getirilir. Yapımı bu kadar zahmetli olan salep’in piyasa değeri kilogram başına 600 TL ila 700 TL arası değişir.

SALEP BİTKİSİ NEREDE YETİŞİR?

Mayıs ve haziran aylarında Bucak’ın çevresindeki Toros Dağları’nın yüksek bölgelerinde doğal olarak kendiliğinden yetişir.  Çoğunlukla Toros Dağları’nda yetişen bu salep bitkisi Ege, Akdeniz, Marmara bölgelerinde de yetiştirilir. Ülkemizde her yıl üretilen salep miktarı sadece 60 tondur. Sağlığa oldukça faydalı olan bu bitki göğsü yumuşatır, bademciklere iyi gelir, vücudu hastalıklara karşı korur.

SALEP NEDİR?

Yabani orkidelerin  yumrularından elde edilen salep, Orchidaceae ailesine ait  tel köklü otsu bir bitkidir. İçecek ve diğer gıdalarda kullanılan salep tozu bu türün toprak altı yumrularından elde edilir. Salep Anadolu’da orkide türlerine verilen genel isimdir.

SALEBİN FAYDALARI NELERDİR?

Kışın sıcacık içecek olarak tükettiğimiz, yazın ise dondurmaların içinde  karşımıza çıkan salebin sağlığa faydaları oldukça fazladır. Bademciklere iyi gelen, göğsü yumuşatan salebin başlıca faydaları şunlardır:

• Zihni canlı ve dinç tutar, dikkati toplamaya yardımcı olur.
• Çoğunlukla kış aylarında görülen grip, nezle, soğuk algınlığı gibi hastalıklara iyi gelir.
• Göğsü yumaşatır.
• Soğuk havalarda içildiğinde içi ısıtır, vücut ısısını artırır.
• Enerji verir, yorgunluk ve halsizliğe iyi gelir.
• Doyurucudur.
• Hafızayı güçlendirir, unutkanlığı giderir.
• İçinde protein ve kalsiyum barındırır. Bu özelliği sayesinde bağışıklık sistemini korur ve güçlendirir.
• Bağışıklık sistemini güçlendiren salep, hastalıklara karşı korur.
• Bronşit gibi rahatsızlıklar sonucu oluşan öksürüğü gidermede etkilidir, boğazı yumuşatır.
• Sindirim sistemini çalıştırır, kabızlık şikayetini giderir.
• Hemoroit rahatsızlığını tedavi etmede etkilidir.
• Hazımsızlık şikayetini giderir, mide ağrılarına iyi gelir.
• Kadınlarda görülen adet düzensizliğini önler, adet döngüsünü düzene sokar.
• Kalp sağlığını korur, kalbin sağlıklı çalışmasına yardımcı olur.
• Düzenli tüketilen salep, süt emziren annelerin sütünü ve süt kalitesini artırır.
• Bağırsak kurtlarının düşürülmesinde yardımcıdır.
• Salep şekersiz tüketildiği takdirde yağ yakımını hızlandırır, kilo vermeye yardımcı olur.
• Salep şeker eklenerek içildiğinde ise kan şekerini dengede tutar ve vücudun şeker ihtiyacını karşılar.
• Özellikle çocuklarda ishal kesici etkisi vardır.
• Afrodizyaktır, cinsel gücü artırır.
• Kemik sağlığını destekler, kemik erimesini önler.
• Düzenli tüketilen salep cilt sağlığını destekler, cilde parlaklık verir.

SALEP KİLO YAPAR MI?

Salebin besin değeri ve kalori değeri türüne ve markasına göre değişiklik gösterir.  Ambalajlı hazır alınan salepler kalori değeri bakımından evde yapılan salep lerden daha fazla olabilir. 200 ml. hazır ambalajlı salep yaklaşık 300 kcal’ye denk gelir. Orta büyüklükte bir fincanda 180 kalori iken, türk kahvesi fincanı ise 165 kaloriye denk gelir. Ambalajlı, hazır satılan saleplerin içinde şeker ve nişasta olması kalori değerini artırır. Yüksek kalori değeri olan saleplerin fazla tüketilmesi ise istenmeyen kiloların alınmasına sebep olabilir. Salep içerken kalori almak istemiyorsanız ev yapımı şekersiz salepler tercih edilmelidir.

Fazla kilolardan şikayeti olan kişilerin hazır salep tüketimine dikkat etmesi önerilir. Büyük fincanlar yerine küçük fincanlar da salep içmek tercih edilebilir.

SALEP ZAYIFLATIR MI?

Salep kan şekerini dengeler, tokluk verir, acıkmayı geciktirir. İçinde barındırdığı glikomannan maddesi sayesinde bağırsaklardaki suyu emer ve kabızlık şikayetini önler.  Zayıflamak amaçlı salep tüketiliyorsa üzerine tarçın eklemekte fayda vardır.

SALEP NASIL YAPILIR?

Sağlığa faydaları saymakla bitmeyen bu lezzetli içeceğin yapımı oldukça basittir. Evde lezzetli ve sağlıklı salep yapımı:

Malzemeler

-1 litre süt

-Yarım su bardağı şeker

-1 tatlı kaşığı hakiki salep(salep özü)

Yapılışı;

İşe salep ve şekeri karıştırarak başlayalım. Sonrasında süt uygun bir tencerede kaynatılır.

Kaynayan sütün içine şeker ve salep karışımı yavaş yavaş eklenir.  Ortalama 6-7 dakika koyu kıvama gelene kadar sürekli karıştırılarak pişirilir.  Hazır olan salep fincanlara bölünür.

İster sıcak, ister ılık olarak tüketilir.

Salebin üzerine tercihen tarçın eklenebilir. Salebi tatlandırmak için şeker yerine bal kullanabilirsiniz.

DİYET SALEP NASIL YAPILIR?

Tek kullanımlık toz salep paketinin  4’e biri, 100 ml. yağsız süt. İçine 1 çay kaşığı tarçın gerekli olan malzemeleriniz.

Uydun bir cezvenin içine 100 ml. yağsız sütü boşaltın. İçine bir çay kaşığı tarçını ilave edin ve kısık ateşte ısıtmaya başlayın. Süt kaynamaya yakın salebi ilave edin.  Karıştırarak koyulaşmasını ve kaynamasını bekleyin. Bu aşamada karıştırmayı ihmal etmeyin.

Her gün düzenli içilen 2 kahve fincanı salep ortalama 13 kaloridir. Bu oran evde yapılan şekersiz salep için geçerlidir.

SALEP NERELERDE KULLANILIR, SALEP İLE NELER YAPILIR?

Salep denildiğinde ilk akla kışın içi ısıtan sıcacık içeceği gelir. Ancak salebin kullanım alanı içecekle sınırlı değildir. Kışın içimizi ısıtan salep, yazın dondurma yapımında kullanılarak yaz sıcağında ferahlık ve rahatlık verir. Ayrıca muhallebilerde, keklerde,kurabiyelerde,  baklavalarda da salep rahatlıkla kullanılır.

SALEBİN ZARARI VAR MI?

Salebin bilinen bir yan etkisi yoktur. Ancak şeker katılarak tüketildiği için şeker hastalarına tavsiye edilmez. Yine rafine şeker ile tüketilen salep, kilo sorunu yaşayan kişiler için tavsiye edilmez.Düzenli kullanmak isteyen kişilerin kronik hastalığı veya düzenli kullandığı ilaç var ise salep kullanmadan önce doktora danışmasında fayda vardır. 

Salebin sağlığa zararı bilinmesede, bütçeye zararı olduğu biliniyor. Maalesef pahalı bir ürün olan salep, üstelik bulunması da zor bir üründür.

BİR FİNCAN SALEBİN BESİN DEĞERİ

Protein: 5.6

Karbonhidrat: 27.8

Lif: 0.4

Yağ: 6

Kolesterol: 14

Potasyum: 1130

Sodyum: 356

Kalsiyum: 836

Demir: 0.2

Vitamin A: 6

Vitamin C: 6

SALEP NASIL YAZILIR?

Salep bazı kaynaklarda, bazı web sitelerinde “sahlep” şeklinde yazılır. TDK’ya göre doğru yazım şekli “salep”tir.

SALEP TOHUMU

Salep yumruları tohum olarak kullanılabilir. Yaş olarak kullanılabilir, kuru olarak satılabilir.  Salep yumruları ana bitkiden ayırdıktan sonra direk dikim bölgesine dikebilirsiniz. Ana bitkiden ayrılan yavru yumrular kesinlikle su ile temas etmemelidir.

SALEP HASAT NE ZAMAN YAPILIR?

Bu bitkinin hasat zamanı bölgelere göre değişiklik gösterir. Çoğunlukla çiçeklenme %70-75  bandında iken hasat edilir. Bölgelere göre hasat Nisan, Mayıs, Haziran ayında yapılabilir.