Tetanoz ve Tetanoz Aşısı

Vücudumuzun herhangi bir yeri paslı, kirli bir materyalle zarar gördüğü zaman, ilk akla “tetanoz aşısı” gelir. Peki tetanoz nedir? Tetanoz aşısı nedir? Tetanoz aşısı kimlere yapılır? Tüm bu soruların ve daha fazlasının cevabı yazımızda…

Tetanoz 

Tetanoz; Clostridium tetani adlı bakterinin sebep olduğu bir hastalıktır.Yunanca tetanos yani kasılma sözcüğünden gelir. Tabiatta, toz toprak, gübre dahil olmak üzere her yerde vardır. 

Halk arasında ‘Kazıklı Humma’ olarak da bilinir. Bunun sebebi, tetanoz hastasının boyun ve çene kaslarında şiddetli kasılmalar oluşmasıdır.

Sağlık dünyası uzun yıllardır tetanoz hastalığı ile savaşmaktadır. Tetanozun tarihçesi M.Ö Antik Mısır’a kadar dayanır. Antik Mısır döneminde M.Ö 1600 yıllarına ait yazmalarda ve Hipokrat’ın Antik Yunan zamanına  M.ö 400. yıllar zamanına ait belgelerinde tetanoz ile ilgili bilgiler vardır.

Tetanozun esas tanısı ise,1888’de Gowers yapmıştır. Tetanozu çene, sırt kaslarının kasılmasıyla başlayan sinir sisteminin sürekli tonik kasılmaları, ani şiddetli kasılmalar ile belirti gösteren rahatsızlık olarak tanımlamıştır. 

Nicolaire 1884’de toprak bakterilerinden striknin benzeri bir toksini bulmuştur.  Behring ve Kitasato 1890’da tetanoz toksoidi ile aktif immünizasyonu başarmıştır.

Boyun ve çene kaslarını şiddetli kasılmalara  sebep veren tetanoz, tedavisi yapılmadığı takdirde ölüme varan sonuçlar doğurabilir. Tetanoz hastalığına neden olan bakteri, nemli ve ılık topraklarda, gübrelerde, tozlarda senelerce hayatta kalabiliyor.

Tetanoz Neden Olur?

Tetanoz hastalığına, Clostridium tetani adlı bir bakteri neden olur. Bu bakteri normalde memeli hayvanların bağırsağında, nemli ve ılık toprakta yaşar. Ancak vücutta meydana gelen ufak bir yara veya sıyrık ile bu bakteri, kana karışır ve çoğalmaya başlar. Tetanoz hastalığına sebep olan Clostridium tetani bakterisinin kuluçka süresi ortalama 10 gün olarak biliniyor. Ancak bazı durumlarda kuluçka süresi 3 ila 21 gün arası değişiklik gösterebiliyor. 

Yaranın durumu kuluçka süresini değiştirir. Kuluçka süresinin kısa olması hastalığın daha ciddi olacağına işaret olabilir.

Bakteri kana karıştığı zaman vücutta toksin üretir. Bu toksin omurilik ve beyin köküne vardığı zaman sinir hücrelerinin iletişimini tahrip eder. Sinir hücrelerinde meydana gelen bu hasar, kişide istemsiz kasılmalara yol açar.

Çoğunlukla hastanın boyun ve çene kaslarında şiddetli kasılmalar kendini gösterir, hasta ağzını açmakta zorluk çeker, bazende hiç açamaz. Bu sebepten dolayı halk arasında ‘Kazıklı Humma’ olarak da bilinir.

Tetanoz Belirtileri

• En sık görülen ve ilk belirti olan; Çene kaslarında kasılma ve sertleşme
• Ense kaslarında sertlik
• Yutkunma güçlüğü
• Ufak bir uyaranda bile( ses ışık gibi) şiddetli ve uzun süren kasılmalar.
• Karın kaslarında sertlik
• Yüksek tansiyon
• Ateş
• Terleme
• Hızlı kalp atışı

Tetanoz çeşitleri

Jeneralize tetanoz

En yaygın tetanoz türüdür. Taşikardi, çene kilitlenmesi, terleme, hipertansiyon gibi belirtileri vardır.

Sefalik tetanoz

Travma sonrası oluşan tetanoz dur, özellikle kafa travması sonucu meydana gelir. Kraniyal (kafatası sinirleri) sinirleri etkileyebilir.

Neonatal tetanoz

Yeni doğan bebeklerde gözlenir. Özellikle göbek bağı kesme esnasında kapılan bakteri ile oluşur. 

Lokal tetanoz

En nadir görülen tetanoz türüdür. Sadece tek kas grubu etkilenir.

Tetanoz Teşhisi

Tetanozu teşhis etmek için özel bir teste gerek yoktur. Doktorun yaptığı detaylı muayene, teşhis için yeterli olacaktır.

Tetanoz Tedavi Yöntemleri

Tetanoz tedavisinde, teşhis konduktan sonra hasta, hastaneye yatırılır, tetanoz aşısı yapılır. İnsan tetanoz immünglobülini  yapılır veya antioksidan tedavisine başlanır. Bunun yanında şiddetli kasılmaları durdurmak için ve yara bakımının yapılması için antibiyotik başlanır. Hastada solunum sorunu var ise, solunum cihazına bağlanır.

Tetanozun yayılmasını durdurmak ve belirtileri azaltmak için şu tedaviler kullanılır.

Yara pansumanı

Tetanoz bakterisinin ilerlemesini durdurmak için ölü dokular temizlenir, ayrıca yara pansuman edilir.

Antibiyotikler

Tetanoz bakterisini durdurmak için hap veya enjeksiyon şeklinde antibiyotiklere başlanılır.

Antitoksin

Tetanoz immünglobülini olarak adlandırılan antitoksin, serbest dolaşan tetanoz toksinlerine ulaşır ve bunların sinir hücrelerine zarar vermesini önler, hastalığı durdurur.

Sakinleştiriciler

Şiddetli olan kasılmaları engellemek için, kas gevşetici ve sakinleştirici verilir.

Aşı

Hastalara tetanoz aşısı yapılarak daha hızlı iyileşmesi sağlanır.

Tetanoz Bulaşır mı?

Tetanoz hastalığı insandan insana geçmez, bu anlamda bulaşıcı bir hastalık değildir. Tetanoz bakterisi toprak, toz, hayvan dışkısına bulaşmış yaralanmalar veya çizikler sonucu insana geçer. Tetanoz mikrobu bulaştığı yerden kana geçer ve hastalığa sebep olur. Tetanozun tedavisi yapılmaz ise ölümle sonuçlanan ciddi rahatsızlıktır.

Bazende, ameliyat yaraları, damardan alınan ilaçlar, yaralanmalar, sıyrıklar,diş enfeksiyonları, hayvan ısırıkları, dövme,piercing taktırma sonucu tetanoz mikrobu kapılabilir.

Her tür yaralanmadan sonra, yara yeri önce sabunlu su ile temizlenmeli, oksijenli suyla yıkanmalı ve en son alkol ve tentürdiyot ile dezenfekte edilmelidir.

Tetanozdan Nasıl Korunulur?

Tetanozdan korunmanın en güzel yolu, aşıları zamanında yaptırmaktır.  Bebeklerin ve çocukların aşı çizelgesi iyi takip edilmelidir. Tetanozdan korunmak için, yara veya sıyrık oluştuğunda mikroplardan arındırılmalıdır. Ufak bir çizik dahi olsa, temizliği yapılmalı bakımı ihmal edilmemelidir. Yara ile temas öncesi ve temas sonrası eller sabunlu su ile temizlenmelidir. Bunların yanı sıra tetanoz aşısı yenilenmelidir.

Tetanoz Aşısı Kaç Yıl Etkili Olur?

Bebeklik ve çocukluk çağında tetanoz aşıları tam olan bir kişinin, tetanoza karşı korunmak için 10 senede bir aşı yaptırması gerekir. Ayrıca tetanoz şüphesi olan durumlarda, aşı hemen yapılır.

Tetanoz Aşısı

Tetanoz aşısı, hastalıktan korunmak için en etkili yöntemdir. Sadece korunmak için yapılmayan aşı, aynı zamanda tetanoz tedavisinde de kullanılır.

Tetanoz aşısı, tetanoz bakterisinin zararlı toksininin pasif halidir.

Tetanoz Aşısı Ne Zaman Yapılır?

Türkiye’de bebeklik döneminde, tetanoz aşısı yapılmaya başlanır. Bebeklere 2. 4. 6. ayında yapılan karma aşının içinde ( difteri, boğmaca, tetanoz) tetanoz da bulunur. 18. ayın bitiminde ise pekiştirme aşısı uygulanır.

Pekiştirme aşısı, 4-6 yaşlar arasında tekrarlanması önerilir. 11- 12 yaşlarında genelde okulda bir aşı daha yapılır.

Tetanoz Aşısının Yan Etkileri

Tetanoz aşısının yan etkileri şiddetli değildir. Çoğu zaman hiçbir yan etki göstermez. Bazı durumlarda ise şu yan etkiler görülebilir:

• Eklem ve kas ağrısı
• Düşük ateş
• Bulantı
• Halsizlik
• Kendini rahatsız hissetme
• Enjeksiyon bölgesinde hafif ağrı ve kızarıklık, şişlik, kaşıntı.

Hamilelerde Tetanoz Aşısı

Yurdumuzda Sağlık Bakanlığına bağlı hastane ve sağlık ocaklarında tüm hamilelere aşılanma durumuna göre, tetanoz ve difteri aşısı yapılır.

Daha önce aşı yaptırmamış hamileye iki doz aşı yapılır. Tetanoz aşısının ikinci dozu doğumdan iki hafta önce tamamlanmalıdır.

Gebeliğin 12. haftası tamamlandıktan sonra tetanoz aşısının ilk dozu yapılır. Gerekli görülürse 2. doz 4 hafta sonra yapılabilir.

Bazı durumlarda 3. ve 4. doz tetanoz aşısı gerek görülebilir.

Hamilelikte tetanoz aşısı, annenin olduğu kadar bebeğinde tetanoza karşı korumada önemlidir. Hamileyken yapılan tetanoz aşısı, anne adayının vücudunda tetanoz bakterisine karşı antikor oluşmasını sağlar, bu antikorlar kan yolu ile bebeğe de geçer. Böylelikle, bebek doğum esnasında bulaşabilecek tetanoz mikrobuna karşı korunur.

Hamilelikte Tetanoz Aşısının Yan Etkileri

Hamilelikte yapılan tetanoz aşısı hafif dereceli yan etkiler gösterebilir. bunla şu şekildedir;

• Enjeksiyon yerinde ağrı
• Ciltte kızarıklık
• Aşı yerinde kaşıntı
• Aşı yerinde şişlik ve sertlik
• Hafif ateş

Tetanoz aşısı aç veya tok karna yapılabilir.

Tetanoz Aşısını Kim Bulmuştur?

Tarihi eski Mısır ve Yunan hekimlerine kadar uzanan hastalığın esas tanımını 1888’de Gowers yapmıştır.

Nicolaire 18884’de toprak bakterilerinden striknin benzeri bir toksinin bulmuştur.

Behring ve Kitasato 1884’de  immünizasyonu( bağışıklama, aşılama) sağlamıştır.

Tetanoz Aşısı Nerede Yapılır?

Tetanoz aşısı, Sağlık Bakanlığına bağlı sağlık ocaklarında ücretsiz olarak yapılır.