ŞEKER HASTALIĞI/ DİYABET
Son zamanlarda insanlarda çok sık görülen şeker hastalığı, hastalığa bağlı ölüm nedenlerinde 4. sırada yer alıyor. Her 12 kişiden 1’i şeker hastalığından muzdarip durumda.
Şeker hastalığı, insanın yaşamı boyunca sürebilen bir hastalıktır. Gerekli tedavi ve önlemler alınmaz ise sağlığa tehdit oluşturacak durumlar ortaya çıkabilir. Şeker hastalığı her zaman kendini hissettirmeye bilir bu yüzden düzenli olarak doktor kontrolüne gitmek gerekir. Özellikle son zamanlarda obezite( şişmanlık) arttığı için şeker hastalığı görülme oranı artmıştır. Peki şeker hastalığı nedir?
ŞEKER HASTALIĞI NEDİR?
İnsan vücudu güç ihtiyacını gıdalardan sağlar. Vücud metabolizması, aldığı bu gıdaları en küçük parçasına kadar parçalar. Bu en küçük parçalarına kadar ayrılan besin öğelerinin bir taneside “glukoz” olarak adlandırılan basit şekerdir.Glukoz, özellikle beyin olmak üzere bütün organların gıda kaynağıdır. Hücreler glukozdan yararlanabilmek için pankreas bezinin salgıladığı insüline ihtiyacı vardır.
Şeker hastalığı, pankreasın gerektiği kadar insülin salgılayamaması yada salgıladığı insülini kullanamaması sonucunda oluşan rahatsızlıktır. Halk arasında şeker hastalığı ve ya diyabet olarak bilinen hastalığın tam ismi Diabetes Mellitus dur, Yunan dilinde şekerli idrar anlamına gelir.
KAÇ ÇEŞİT ŞEKER HASTALIĞI VARDIR?
Şeker hastalığının belirgin olan iki çeşidi vardır. Bunlar; Tip 1 şeker hastalığı( diyabet) ve Tip 2 şeker hastalığı (diyabet).
Tip 1 şeker hastalığı:
Pankreasın insülini hiç üretmediği veya ürettiği insülinin yetersiz olması sonucu ortaya çıkar. Tip 1 şeker hastaları insülin ihtiyacını dışarıdan almak zorundadir. Çoğunlukla çocuklukta ortaya çıkar.
Tip 2 şeker hastalığı:
Tip 2 şeker hastalığı, çoğunlukla orta yaş ve üzerinde görülür. Tip 2 şeker hastalığında, pankreas insülin salgılar fakat hücreler insüline karşı direnç gösterir. Bunun neticesi olarak üretilen insülin miktarı azalır ve tip 2 şeker hastalığı meydana gelir
Şeker Hastalığı Tedavisi
Kronik bir rahatsızlık olan şeker hastalığının tedavisi yaşam boyu sürer. Hastanın özellikle beslenme programına çok dikkat etmesi gerekir bunun yanında fiziksel olarakta hareket etmeli, spor ve egzersiz yapmalıdır. Şeker hastalığında tedavinin hedefi kan şekeri oranının normal seviyede kalmasını sağlamaktır.
Kan şekerini olması gereken seviyede tutabilmek için:
Şeker hastası, hastalığını tanımalı
Hasta kendi kan şekerini ölçmeyi öğrenmeli
Hastalığa uygun beslenmeli
Yeterli fiziksel aktivitede bulunmalı
Hasta ilaçlarını doktorunun tavsiye ettiği şekilde, aksatmadan kullanmalı
Şeker hastalığı tedavisinde hasta, doktor işbirliği çok önemlidir. Şeker hastasına, hastalığı iyice tanıtılmalı, hastalıkla yaşayabilmesi için tüm detaylar verilmelidir.
Şeker hastası, şekerinin kontrolünü öğrenmeli, tedavide ki rolünün önemini kavramalıdır.
Şeker hastalığının kontrol altına alınması ileriki zamanlarda meydana gelebilecek başka rahatsızlıkların önlenmesi için çok önemlidir.
Şeker hastalığı sebebiyle meydana gelebilen kardiyovasküler hastalıklar( kalp ve kan damarları rahatsızlığına verilen genel ad) ihtimalini en aza indirmek için, şeker hastası:
Hastalığına uygun beslenmeli
Egzersiz yapmalı
Sigara alkol gibi zararlı alışkanlıklardan uzak durmalı
Şeker hastalarına özel üretilmiş çoraplardan kullanmalı
Hastalığına uygun ayakkabı tercih etmeli
Kan basıncını ve kolesterolünü dengede tutmalıdır.
Diyabet tanısı konan kişiye ona özel yaşına, kilosuna uygun beslenme programı hazırlanmalıdır. Beslenme programı konusunda uzman diyetisyen tarafından hazırlanmalıdır. Ayrıca, uzman diyetisyen hastaya diyabet ve diyabet hastalığında beslenme hakkında bilgi vermeli, mümkün olduğunca hastanın yaşam koşullarına göre beslenme programı hazırlanmalıdır.
Tüm tedbirlere rağmen kan şekeri düşmüyorsa doktor kan şekerini düşürmek için hap tedavisine başlayabilir. Şeker hastasının özelliklerini göre doktor uygun ilacı tavsiye edecektir. Önemli olan doktorun verdiği ilacı, doktorun uygun gördüğü dozda, düzenli kullanmaktır.
Tip 1 şeker hastalığında doğrudan insülin tedavisine başlanır, tip 2 şeker hastalığında ise, kan şekeri doğru beslenme, spor ve haplarla düşürülemiyor ise insülin tedavisi uygun görülür.
Hipoglisemi Nedir?
Dozundan fazla insülin veya diğer şeker düşürücü ilaçlar kullanımı, fazla spor, yetersiz beslenme sonucu kandaki şeker seviyesinin olması gerektiğinden daha düşük olmasına hipoglisemi yani düşük kan şekeri denir.
Hipoglisemi belirtileri:
Açlık
Titreme
Huzursuzluk
Dudakta ve dilde karıncalanma
Baş ağrısı
Terleme
Bulanık görme
Konuşma zorluğu
Hızlı kalp atışı
Karın ağrısı
Baygınlık
Bu belirtiler görülüyor ise, öncelikle kan şekeri ölçülmelidir. Kan şekeri ölçümü sonucunda, şeker oranı düşük ise, 1-2 tane küp şeker veya içinde şeker olan başka gıda alınmalıdır.
Şeker Ameliyatı Nedir?
Şeker hastalığı, sağlıklı beslenme, egzersiz ve ilaç tedavisiyle kontrol altına alınmaya çalışılır. Ancak tüm bu yöntemler işe yaramaz, tedavi yetersiz kalırsa hastalık vücuda daha fazla zarar verir. Şeker hastalığı göz, böbrek, kalp sağlığını da olumsuz etkiler.
Şeker hastalığı ameliyatı, vücutta bulunan insülini yeterli ve doğru kullanması hedefiyle pankreası canlandırmak ve aktif hale getirmek amacıyla yapılan cerrahi işlemdir.
Şeker ameliyatı tip 2 diyabet hastalarına yapılan bir cerrahi operasyondur.
Şeker hastasının insülin depolarına bakılarak gerekli olan test ve tahliller sonucu hastanın ameliyatına karar verilir.
Şeker Ameliyatı Kimlere Yapılır?
Şeker ameliyatı yapılabilmesi için, vücutta insülin var olması gerekir. Tip 2 şeker hastalığında vücutta insülin var olduğu için, şeker ameliyatı yapılabilir.
Tip 2 şeker hastası klasik tedavi yöntemlerine rağmen, tedavi başarılı olmadıysa ve pankreası yeterli derecede insülin üretiyor ise cerrahi işlem yapılabilir.
Şeker Ameliyatı Kimlere Yapılmaz?
Şeker ameliyatı yapılabilmesi için vücudun mutlaka “insülin” üretiyor olması gerekir. Ameliyatın amacı vücutta var olan, ama bir nedenden ötürü kullanılmayan insülinin kullanılır hale getirmektir.
Ancak Tip 1 şeker hastalarına şeker ameliyatı yapılamaz. Bunun sebebi Tip 1 şeker hastalarının vücudunda insülin neredeyse hiç yoktur.
Her tip 2 Şeker Hastası Ameliyat Olabilir mi?
- Tip 2 şeker hastası olan hastaların insülin rezervlerine bakılır. Yeterli insülin rezervi olmayan hasta ameliyat için uygun değildir.
- Hastalık boyunca, hastanın diğer organları zarar görmüş ise, doktor ameliyatı uygun görmeyebilir.
- Böbrek yetmezliği var ise ameliyat yapılmaz.
- Beslenme, egzersiz ve insülin ile şeker kontrol altına alınıyor ise ameliyata gerek görülmez.
Gizli Şeker
Halk arasında gizli şeker olarak adlandırılan şeker hastalığı vardır. Peki nedir gizli şeker?
Kan şekerinin yüksek olup, fakat şeker hastalığı tanısı koymaya yeterli yükseklikte olmaması durumudur. Gizli şeker olan kişiler beslenmelerine dikkat ederek, şeker hastalığına yakalanma riskini azaltabilirler.
Gebelikte Şeker:
Bazı gebelerde, gebeliğin ilerlemesi ile yeterli insülin salgılanmaz. Bu durum yüzünden gebelik boyunca şeker yükselebilir. Gebelik bitimiyle bu durum genelde düzelir.
