Sarıkamış operasyonunu ve şehitlerini yıl dönümünde hüzünle andık. Peki Sarıkamış’ta ne olmuştu? Askerler neden şehit düşmüştü? Enver Paşa kimdir? bu soruların cevabı yazımızda
SARIKAMIŞ HAREKATI
1914 yılının Kasım ayında Erzurum’a bağlı, Köprüköy ve Azap köyü Rus orduları tarafından saldırıya uğradı. Saldırıyı 3. Ordu Komutanı Hasan İzzet Paşa geri püskürtmüş ve rus ordusunu bozguna uğratmıştı.
Sarıkamış harekatının amacı, bozguna uğrayan Rus ordusunu tamamen dağıtıp, yok etmek ve Bakü petrollerine ulaşmaktı.
Bunun yanı sıra, 1877 senesindeki 93 Harbinde Osmanlı İmparatorluğunun kaybettiği, Batum, Sarıkamış, Ardahan, Kars, Artvin’i geri almaktı.
Batum, Sarıkamış, Ardahan, Kars, Artvin harp sonrası Ruslara verilmişti.
Bu sebeplerden dolayı, dönemin Başkomutan Vekili olan Enver Paşa 19 Aralık’ta “Sarıkamış operasyonu”nu kurmaylarına bildirdi.
Enver paşa Sarıkamış Harekatıyla,Rusları Tiflise kadar kovalamak ve oradan Tebriz, Bakü,Tahran’a ulaşmaktı. Bu bölgelere ulaşıp, Afganistan’daki müslümanlarla işbirliği yapıp Rus işgalini sona erdirmek hedefi vardı.
Enver Paşa, Komutanlarına çektiği telgrafta, hedefini detaylı anlattı. Onlara, girdikleri yerlerde işgalci olmayacaklarını, amaçlarının Rus zulmünü bitirip, bölgeye bağımsızlık kazandırmak olduğunu vurguladı.
Enver Paşa’nın büyük ve güzel hayali, Allahuekber Dağlarında, kış soğuğuna yenildi.
Ordu kış şartlarına hazır değildi, Askerlerin gerekli teçhizatı yoktu, fakat Enver Paşa hiçbir bahaneyi kabul etmedi.
Ordu’nun kış şartlarına uygun olmadığını belirten Hasan İzzet Paşa, Enver Paşa tarafından görevinden alındı.
Enver Paşa, Hasan İzzet Paşa’ya” Hocam olmasaydınız sizi idam ettirirdim” diyerek onu 3. Ordu Komutanlığından aldı ve yerine kendi geçti.
AZ BİLİNEN GERÇEK BEZM-İ ALEM, BAHR-İ AHMER, MİTHAT PAŞA GEMİLERİ
Sarıkamış harekatında sadece karada değil, deniz üzerinde de şehit verildi.
Kara kışa hazır olmayan ordu, daha savaşa başlamadan soğuğa yenik düşerek şehit vermeye başladı. Bu durumu öğrenen Enver Paşa, orduyu kışa hazırlamak için plan yaptı.
Enver Paşa, orduya kışlık üniforma ve kışlık erzak dolu 3 gemi hazırlattı.Bu gemilerde ayrıca,3.000 asker, istihbarat teşkilatı (Teşkilatı Mahsusa), eğitimli ajanlar( girdikleri bölgelerde halkı bilgilendirip, ruslara karşı isyan çıkarmak için), 3 keşif uçağı bulunuyordu.
Enver paşa, orduya destek için yaptığı bu planı Donanma Komutanlarına dahi söylememişti.
Bezm-i Alem, Bahr-i Ahmer ve Mithat Paşa adlı 3 gemi İstanbul’dan yola çıktı.
Gemilerin amacı Karadeniz üzerinden, Trabzon’a varmaktı. Trabzon’a varan gemiler, askerleri, ajanları, malzemeleri hızlı bir biçimde Erzurum’a oradan da Sarıkamış’a ulaştırmayı hedeflemişti.
Üç kuru yük gemisinin yanında koruma amaçlı askeri gemi yoktu,gemiler Zonguldak açıklarında Rus gemileriyle karşılaştı.
Rus gemileri, Zonguldak’ta bulunan kömür ocaklarına saldırı düzenlemiş, üslerine geri dönüyorlardı.
Üç kuru yük gemisi, tesadüfen karşılaştığı Rus gemileri tarafından saldırıya uğradı.
Rus gemilerinin saldırısı sonucu, üç kuru yük gemisinde bulunan, askerler ve tüm malzemeler sulara gömüldü.
Belki bu kötü tesadüf olmasaydı, bugün Sarıkamış’ı hüzünle anmak yerine, başarı olarak hatırlayacaktık.
Enver Paşa
1881 yılında, İstanbul’da mütevazi bir evde hayata merhaba dedi.İlkokulu Makedonya’da tamamlayan Enver Paşa,daha sonra Manastır Askeri idadisi’ne başlar.1902 yılında İstanbul’da olan Harbiye’yi bitirir. Okul bitiminde Makedonya’da ilk görevine başlar.
1908 yılında, Resne’de dağa çıkar, isyan başlatır. 27 yaşında olan Enver Paşanın başlattığı isyan, Sultan Abdülhamit’i Meşrutiyeti ilan etmeye mecbur kılar.
Enver Paşa, 1913 yılında, tarihimizin ilk askeri darbesini yapar. Darbe esnasında Babıali’yi basarak, sadrazamı istifa etmesine sebep olur. 1914 yılında,tuğgeneral rütbesine yükselir ve
Harbiye Nazırı, Erkan-ı Harbiye-i Umumiye Reisi görevlerini alır.
Yin,1914 senesinde Sultan Abdülmecid’in torunu olan Naciye Hanımla evlenir.
1914 yılının sonlarına doğru başarısızlıkla sonuçlanan Sarıkamış Harekatı sonrası Enver Paşa,Erzurum’dan, İstanbul’a döner ve Sarıkamış hakkında yayın yasağı getirir.
İstanbul’a gelen Enver Paşa, Çanakkale’yi geçmek için hazırlanan, İngiliz ordusunu engellemek için çalışmalara başlar.
Başarısızlıkla sonuçlanan, Sarıkamış Harekatından 61 gün sonra, 18 Mart 1915’de Osmanlı Ordusu, İngiliz Ordusunu boğazı geçmesini engeller.
Denizde kazanılan bu zafer, kara harekatının zaferiyle taçlandırılır ve 1916 yılının başlarında kesin zafer elde edilir.
29 Nisan 1916’da Kut-ül Amare zaferini kazanır.
Ancak, Osmanlının çöküşü engellenemez ve 30 Ekim 1918’ Mondros Mütarekesi imzalanır.
1 Kasım 1918’de İstanbul’u terk eder.
13 Temmuz 1919’da gıyabında idam cezası verilir.
1921 yılının Ekim ayında, Orta Asya’ya sefere gider, Tacikistan ve Afganistan sınırında olan Abıderya köyü yakınlarında Rus ordusuyla çatışmaya girer. Rus ordusuyla girdiği çatışma sonucu, 1922 yılında, 41 yaşında şehit düşer.
Enver Paşa’nın mezarı, 1998 yılında Türkiye’ye taşınır. 4 Ağustos 1998 yılında, istanbul’da, Çağlayan’daki Abide-i Hürriyet Tepesi’ne defnedilir.
