Özellikle soğuk algınlığı denildiğinde ilk olarak aklımıza bal gelir. İnsan vücuduna faydası saymakla bitmeyen bal nedir, faydaları nelerdir? Balın kaç çeşidi vardır? Bal zehirlenmesi ve deli bal nedir? Tüm merak edilenleri sizler için derledik….
Bal Nedir?
Bal, bitkilerde olan ve nektar olarak bilinen tatlı sıvının , arıların salgıladığı bazı enzimlerle işlenmesi sonucu meydana gelen, yoğun kıvamlı, besleyici değerleri olan, dayanıklı bir doğal bir gıdadır.
Çoğunlukla kovanlarda yapılan bal, tadı, rengi, kokusu toplandıkları çiçek ve bitkiye göre değişir.
Gün boyunca çalışan 900 bin arı bir kilo bal elde eder. Balın bilinen bir özelliğide dayanıklı olmasıdır. Güneş ışığı, nem veya herhangi yanlış bir işleme maruz kalmadığı sürece bozulmaz. Geçen süre balı bozmaz. Bal içeriği zengin bir besin kaynağıdır. Barındırdığı enzimler, vitaminler, mineraller sayesinde sağlık için vazgeçilmez bir gıdadır.
Balın İçeriği
100 gram balda ortalama besin değeri şu şekildedir:
16 gram su, 0.4 gram protein, 81 gram karbonhidrat, kalori 307 kcal, C vitamini 2.4 mg, Potasyum 47.0 mg, Kalsiyum 5.0 mg, Demir 1.3 mg.
Balın Faydaları Nelerdir?
Doğal enerji kaynağıdır
Balın içinde bulunan mineraller,vitaminler ve enzimler sayesinde doğal bir enerji kaynağıdır. Özellikle ballı su kana daha hızlı karışır ve kandaki hücre sayısını çoğaltır. Bu sayede gün boyu enerjik olmayı sağlar, yorgunluk halsizlik gibi şikayetleri önler.
Kansızlığı önler
Balın içinde bulunan demir sayesinde, demir eksikliğini giderir ve demir eksikliği kaynaklı kansızlığı önler. Sabahları içilen ballı suyun içine birkaç damla limon damlatarak balın içinde olan demirden daha fazla yararlanılır.
Mide dostu
Bal mideyi temizler,bağırsaklarda toplanan toksinleri vücuttan uzaklaştırır. Bu özelliği sayesinde kabızlık ve ishal gibi sorunlara doğal çözümdür. Bal soğuk suyla karıştırılarak içildiğinde ishal sorununa, ılık su ile karıştırılarak içildiğinde ise kabızlığa iyi gelir. Dikkat edilmesi gereken nokta, bal kaynar su ile karıştırılmaz. Kaynar su balın besin değerlerini öldürebilir.
Ayrıca böbrekleri ve böbrek bezini çalıştırır bu şekilde vücutta sıvı dengesini sağlar.
Bağışıklık sistemini güçlendirir
Antioksidan ve antibakteriyel olan bal, vücut direncini artırır, bağışıklık sistemini güçlendirir.
Zayıflamaya yardımcı
Balın bir özelliğide tok tutmasıdır. Ayrıca kan şekerini dengeler ve gün içinde yersiz atıştırmayı önler.
Göz sağlığı
Havuç suyu ile karıştırılan bal göz sağlığını destekler. Bu karışım düzenli tüketildiği takdirde, görme yeteneği daha keskin olur.
Kemik sağlığı
Bal kemik ve eklem kireçlenmesi veya iltihaplanmasını engeller. Ayrıca ağrı kesici özelliği vardır, bu şekilde ağrı şikayetlerini de azaltır.
Öksürük
Balın en bilinen özelliği öksürüğü gidermesidir. Bal ve zencefil suyu karıştırılır ve bu karışım tüketilir. Tercihe göre toz zencefil de kullanılabilir.Öksürüğün yanında boğaz ağrısı, tıkanıklık, göğüs ağrısı gibi şikayetleride ortadan kaldırır. Antibiyotik özelliği sayesinde mikropları idrar yolu ile vücuttan uzaklaştırır.
Astım tedavisinde de bal oldukça etkilidir. Eşit miktarda bal, zencefil ve karabiber karıştırılarak tüketilir. Bu karışımı bal suyu ile de yapabilirsiniz.
Kalp dostu
Bal kötü huylu kolesterolü düşürmede etkilidir. Ayrıca damar tıkanıklığını önler bu sayede kalp sorunlarını, kan dolaşım sıkıntılarını giderir.
Tansiyon
Yüksek tansiyonu düşürmede etkilidir. Bir çay kaşığı bal ve iki küçük diş sarımsak tüketilerek yüksek tansiyon sorunu önlenebilir.
Ağız sağlığı
Antibakteriyel olan bal, ağız ve diş sağlığını korumakta önemli yere sahiptir. Ayrıca diş çürümesini engeller.
Romatizma
Haricen kullanılarak romatizma ağrılarını giderir.
Cilt sağlığı
İçeriği sayesinde vücudun günlük ihtiyacı olan vitamin ve mineralleri büyük oranda karşılar.
Bu sayede vücut direncini artırır ve cilt sağlığını korur. Cildin maruz kaldığı hasarları onarır, erken yıpranmasını önler. Ciltte bulunan sinirleri daha sağlıklı çalışmasını sağlar.
Yanık tedavisi
Zeytinyağı ve gres yağı ile karıştırılarak yanık bölgeye sürülür. Böylelikle acı ve sızıyı giderir, iyileşmeyi hızlandırır.
Bal Çeşitleri Nelerdir, En Faydalı Bal Hangisidir?
Yurdumuzun fiziki şartları göze alındığında her bölgenin kendine has coğrafi şartları vardır. Buda her bölgede farklı bitki örtüsü demektir. Bitki örtüsündeki farklılık bal çeşitlerini de etkiler.
Kestane Balı (Acı Bal)
Bu bal koyu rengi ve kendine has keskin kokusuyla farkını hissettirir. Diğer çeşitlere göre şeker oranı daha azdır. Kestane ağacının bol olduğu bölgelerde yaygındır. Tadı ve keskin kokusu dolayısıyla çoğunlukla ilaç niyetine kullanılır.
Çam Balı
Ülkemizde en yaygın bal çeşitleri arasındadır. Ayrıca polensiz yapılan tek türdür.Çam ağacında olan bazı böceklerin salgıladığı sıvıyı arılar peteklerine götürür ve bal yapar. Bu durum Türkiye ve Yunanistan dışında başka bir yerde yaşanmaz.
Ayçiçek Balı
Özellikle Trakya bölgesinde yaygındır. Ayçiçek tarlalarına yakın alanlardaki bal kovanlarında olur. Bu bal çok çabuk şekerlenmesiyle de bilinir. Ayrıca fiyatı en düşük türdür.
Narenciye Balı
Özellikle Akdeniz bölgesinde yaygındır. Mandalina, portakal ve limon gibi narenciye ağaçlarına yakın arı kovanları tarafından üretilir.
Kekik Balı
Bu tür yaylalarda üretilir. Yaylada yetişen kekiklerin polenlerinden üretilen bu çeşit, bağırsak ve mide rahatsızlığına iyi gelir. Kendine has bir aroması ve kokusu vardır.
Ihlamur Balı
Ihlamur ağaçlarının olduğu bölgelere konan arı kovanlarında üretilir. Birçok hastalığa ilaç olarak kullanılır. Kendine has aroması ve kokusu vardır.
Lavanta Balı
Lavanta tarlalarının yakınlarına yerleştirilen arı kovanları sayesinde üretilir. Oldukça kıymetli bir baldır.
Çiçek Balı
Çiçek türlerinin olduğu bölgelerde üretilen bal türüdür.
Anzer Balı
En faydalı ve pahalı bal çeşididir. Rize’nin yaylalarındaki binlerce çeşit çiçeklerden üretilir. Sinir hücrelerini tazeler ve beyin sağlığını korur. Özellikle hafızayı kuvvetlendirir, unutkanlığı giderir.
Karakovan Balı
Arıların kendi kovanlarını yaptığı ve bu kovanlarda ürettiği bal türüdür. Bilinen en eski türdür ve insan sağlığına da oldukça faydalıdır. Bu balda, arıların salgısı koyu renklidir, o yüzden balın rengi koyudur.
Petek Bal ve Süzme Bal Nedir?
Arı balını kovan içindeki petek denilen tepsilere yapar. Balın petekten ayrılmadan tüketilmesine petek bal denir. Balın petekten ayrılarak tüketilmesine ise süzme bal denir.
Delibal Nedir?
Delibal, arıların orman güllerinden elde ettiği bal türüdür. Orman gülleri genelde mor veya sarı renkli olur. Delibal çoğunlukla Karadeniz bölgesinde üretilir. Bunun nedeni, orman güllerinin Karadeniz’de yetişmesidir.
Diğer ballara göre acı bir tadı vardır, rengi ise kızıla çalan kahverengidir.Kestane balı ile bazen karıştırılabilir. Delibal da, kestane balı, karakovan balı, anzer balı kadar sağlığa faydalıdır. Genelde kahvaltıda tercih edilmez, ilaç gibi tüketilir.
Delibal Nasıl Tüketilmelidir?
Delibal yetişkinlerde 1 çay kaşığı olarak tüketilebilir. Bu oranı aşmamak önemlidir. Çocuklarda ise delibal önerilmez. Delibal tüketmeden önce doktora danışmakta fayda vardır önce dok
Balın tüm çeşitleri 1 yaş altı bebeklere verilmez, bunu unutmamak lazım.
Delibalın Zararları
- Boğazda aşırı yanma hissi
- Kalp ritminin bozulması
- Cilt ve gözlerin kızarması
- Ani tansiyon düşmesi
- Mide bulantısı, kusma
- Baş ağrısı, baş dönmesi
- Bazen ishal
- İleri vakalarda bilinç kaybı, halüsinasyon görme
Bu belirtilerden biri veya birkaçı var ise acilen doktora gidilmelidir. Bu şikayetler “deli bal zehirlenmesi” veya “bal tutması” olarak bilinin ciddi sonuçlar doğurabilen bir hastalık göstergesi olabilir.
Delibal Fiyatları Ne Kadardır?
Delibal fiyatları değişiklik gösterir. Ancak günümüz şartlarında 1 kilo delibal fiyatı 200-250 TL civarındadır.
Şeker Hastaları Bal Tüketebilir mi?
Şeker hastalarının en fazla özlem duyduğu besin belki de tatlıdır. Balın içeriğinin büyük oranı karbonhidratlardan oluşur. Karbonhidratın içeriğini de %55-80’ni glikoz, fruktoz yani meyve şekeri oluşturur. Bal bu içeriği yüzünden şeker hastalarına tehlikeli gibi düşünülebilir. Fakat bal, kan şekerine etkisi, diğer şekerli gıdalara göre çok daha düşüktür. Dikkat edilmesi gereken bal doğal olmasıdır. Bu demek oluyor ki tip 2 şeker hastaları arada sırada az miktarda bal tüketebilir. Şeker hastaları bal tüketmeden önce doktora danışılmalıdır.
Balın Zararları Nelerdir?
Bal içeriğinin çoğunluğu şeker olan bir besin kaynağıdır. Bu sebeple çok fazla tüketilmesi tavsiye edilmez.
Alerjisi olanlar tüketmemelidir. Özellikle polen alerjisi olan kişiler doktora sormadan bal tüketmemelidir.
Çiçeğin türüne göre balın etkileri değişiklik gösterebilir. Delibal ve kestane balı gibi türler fazla tüketildiğinde kalp ritmini bozabilir.
Fazla bal tüketimi tansiyonu düşürebilir.
Balın içinde botilinium denilen bir toksin vardır, buda 1 yaş altı çocuklarda ciddi sağlık sorunları yapabilir. Bu sebepten 1 yaş altı çocuklara bal verilmemelidir.
