AŞİL TENDONU YARALANMASI VEYA KOPMASI

         Aşil tendonu kopması, her yaş insan da her yerde olabilecek bir yaralanmadır. Genelde spor yaparken veya hafif bir koşu yaparken aniden oluşabilecek bir sakatlanma olup, ağırlık dengesinin hafif bir değişimi ile bile oluşabilecek sakatlanma yaşayan insanlar genel olarak bir ses duyduklarını ve ani bir acı duyduklarını söylerler (bir darbe veya bıçak yarası gibi). Topuk kemiğinin 3-4 santim üstünde meydana gelen bu sakatlanma, nadir olarak topuk kemiğinin 1 santim üstünde de oluşabilmektedir.

Aşil Tendonu Kopması

Aşil kopması özellikle orta yaş erkeklerde , futbol ve basketbol oynarken ani zorlama sonucu oluşur. Tendon yaralanmaları içinde en önemli olanıdır. Aşil tendonu kopmasında, hasarın meydana geldiği yer hastadan hastaya değişiklik gösterir. Ancak, genelde aşil tendonunun koptuğu yer, topuk kemiğinin 3-4 santim üst tarafı olarak gözlenir.

Aşil tendonu,  bazı durumlarda ise topuk kemiğinin yapıştığı yerde hasara uğrar.

AŞİL TENDON KOPMASI BELİRTİLERİ

• En sık görülen belirti, aniden şiddetli ağrı, veya alt bacak bölgesinde bir şey koptuğunu hissetme.
• Parmak ucunda yükselememe.
• Yürümede zorlanma.
• Tendonun  koptuğu yerde boşluk hissetme.
• Ayak bilek hareketinde güçlük.

Tanı Nasıl Konur?

Aşil tendonunun tam koptuğu vakalarda Thompson testi uygulanır. Bu teste, hasta yüz üstü yatırılır ve hastanın baldırı tek elle sıkılır. Sağlam tendonda, baldırın sıkılması sonucu ayak bileği hareket eder,  fakat tendonda tam kopma olmuş ise baldırın sıkılmasına ayak bileği tepki vermez.Aşil tendonu kopmasında MR ve ultrasonografi de tanı için faydalanılan diğer yöntemlerdir.

AŞİL TENDON KOPMASI TEDAVİSİ

Ameliyatsız Yöntem

 Gerekmediğinde kullanılmayan ameliyatsız yöntem vardır. Bu yöntem ameliyat yapılmasına sağlığı izin vermeyen yaşlı kişilerde daha çok uygulanır. Bu yöntemin daha işlevsel olabilmesi için hastanın yaralanmadan en geç 2-3 gün içinde tedaviye gelmesi gerekir. 1 haftayı geçmiş yaralanmalarda tendon kopması tekrar yaşanabilmektedir. Yaralanmadan sonra ayak parmak ucuna gelmiş gibi durarak tendon ucları yaklaştırılır ve ayak alçılanır (alçı ayakkabısı da takılabilir).

Ameliyatsız tedavinin amacı, ayak bileğini bükük şekilde sabitleyerek hareket etmesi engellenir. Böylelikle hasar görmüş tendon uçları bir arada tutulur ve tedavi olması beklenir. İlk aşamada , 30-40 derecede sabitlenir, her hafta alçının pozisyonu 10 derece düşürülür.  Bu işlem 3-4 hafta sürebilir.

         Genç ve aktif spor yapanlar, yaralanmadan 2-3 hafta sonra gelenler ve kopmanın topuğun hemen üstünde olanlar Ameliyatsız yöntem uygulanmaz.

Hangi hastalar ameliyatsız yöntem için uygun değildir?

• Aktif spor yapan genç hastalar
• Tendon kopmasından 2-3 gün sonra tedaviye gelen hastalar
• Aşil tendonunun topuk kemiğine yapıştığı bölgeden kopan hastalar

Ameliyatsız yöntemin riskleri var mıdır?

Bu yöntemde hastanın bacağı sabit kalacağı için, pıhtı oluşumu riski vardır. Bu riski ortadan kaldırmak için muhakkak doktorun verdiği kan sulandırıcılar kullanılmalıdır.

Ameliyatlı Yöntem

         Uygun ameliyat 5-7 gün arasında olur çünkü acil durumdalarda tendon uclarında saçaklanma (spagetti) meydana gelir. Bu süre boyunca hastalar atel yardımı ile istirahate alınır. Ameliyat zamanı 6 haftayı geçerse tendonlar arası açılma yaşanır ve aperasyon güçleşir. Bu tip durumlarda tendon değişimi gibi farklı yöntemlere ihtiyaç duyulabilir. Hasta bu süreçte iyileşmeyi geçiktirdiği için kesinlikle sigara içmemelidir.

         Ameliyat spinal anestezi ile yapılır (Bazı durumlarda genel veya local anestezi de yapılabilir). 2 hafta sonra kontrol edilerek dikişler alınır. Kısa bacak ateli çıkartılarak ayarlı yürüme botu verilir. 3. haftada biraz 6. haftada bütün ağırlık verilerek yürümeye zorlanılır. 8. haftada topuk yükselticili ayakkabı ile normal yürümeye başlanır.

         Ameliyattan sonra ısrarla yürümeye özen gösterilmelidir. Ameliyat sonrası iyileşme sürecinin büyük kısmı, ayağın alçıda geçtiği süre boyunca bileğin sabit kalması sonucu kilitlenmesi ve kasların erimesi nedeniyledir. Fizik tedaviden daha ziyade bolca yürümek ve havlu veya lastik ile bilek antremanı yapmaktır.

Aşil Tendonu Neden kopar?

Aşil tendonu, ilerleyen yaşla veya kullanım azlığıyla güçsüz duruma düşebilir ve sakatlanma ve kopma ihtimali daha yüksek hale gelebilir. Bunun yanında bazı kronik hastalıklar(Diyabet gibi) veya ilaçlarda aşil tendonu hasarı ihtimalini artırır.

Aşil tendonu kopması genelde çok fazla hoplama, zıplama, koşma,dönme  gerektiren spor dallarında görülür.

Futbol, basketbol, tenis gibi spor dalları örnektir.

Bunun dışında şu etkenlerde tendon kopmasına sebep olur:

• Yüksekliği fazla olan bir yerden düşmek
• Ayağın kaymasıyla boşluğa basarak tendonu esnetmek
• Düzenli spor yapılmadığı halde, birden ağır spor yapmak

Aşil Tendonu kopması Sonrası uygulanacaklar

Aşil tendonu koptuğunu düşünen kişi, ilk iş olarak doktora muracat etmelidir ve doktorun verdiği tedaviyi eksiksiz uygulamalıdır. Bunun yanında şu yöntemlerle tedavi sürecini hızlandırabilir:

• Ağrıya neden olan hareketlerden uzak durulmalıdır.
• Doktorun verdiği ilaçlar düzenli ve dozunda kullanılmalıdır.
• Bir süre aşırı hareketli sporlardan uzak durulmalıdır.
• Doktorun verdiği egzersizler yeterli setlerde yapılmalıdır. Tendon tedavisinde doktorun önerdiği egzersizler önemlidir.
• Hergün 15-20 dakika, en üç  soğuk uygulama yapılmalıdır. Soğuk uygulama( buz uygulaması) sayesinde ödem, iltihap ve ağrı engellenir.
• Uygun ayakkabı giyilmelidir. Ayak topuğunu sabit tutmak için destek bağı veya alçı taban kullanılabilinir.

Hastanın Gözünden Aşil Tendon Kopması

Genel olarak  bıçak saplanmasına benzer bir acı veya bir darbe gibi bir acıyla bir şeyin koptuğunu hissederiz. Topuğun hemen üstünde bir ağrı hisseder  ve parmak ucunda doğrulamayız. Tendon üzerinde ağrı ve hassaslık oluşur. Tendonun üzerine Parmaklarımızı gezdirdiğimizde boşluk hissi oluşur. Bileğimizi aşağı yukarı hareket ettirmekte  zorluklar yaşarız. Muayene olarak Thompson Testi yapılır, bu muayene de hasta yüzüstü yatırılarak baldırı el ile sıkılır ayak bileğinin ileri geri hareket ettiği görülür, görülmezse tam kopma yaşanmıştır.

Rom Walker Nedir?

Rom Walker, taban kısmı eva, dış kısmı sert plastik olan, iç kısmı ise havlu ped ile kaplı tendon ve yumuşak doku yaralanmaları sonrası tavsiye edilen ortezdir. Rom Walker, topuk kısmından, 3 farklı şekilde ayarlanabilir.

Halk arasında tendon botu veya aşil botu olarakta bilinir.

Rom Walker reçeteli olduğu durumlarda, SGK ödenen ücretin bir kısmını geri iade yapar.